Goudsbloemen

Goudsbloem is bekend als eenjarige zomerbloem die lang bloeit in de tuin. Omdat zij zich gemakkelijk uitzaait, zal zij ieder jaar opnieuw verschijnen, soms op onverwachte plaatsen. Zij staat prachtig in combinatie met eenjarige ridderspoor (blauw, roze en wit) slaapmutsje en juffertje in ´t groen, allemaal eenjarige. Het is een plant die in ieder geval thuis hoort in de cottagetuin.

Plantkenmerken
Goudsbloem is een eenjarige plant die zich gemakkelijk uitzaait. De margrietachtige bloemen met goudgele tot oranje buis- en lintbloempjes zijn net stralende zonnetjes. Zij sluiten tegen de avond wanneer de zon verdwijnt. Goudsbloem heeft een dunne penwortel en lichtgroene rechtopgaande, vertakte stengels die onder het gewicht van de bloemen vaak ombuigen. De smalle, omgekeerd ovale bladeren zijn behaard.

Goudsbloem bloeit vanaf juni tot de eerste vorst. Er zijn enkelbloemige als ook gevuldbloemeige variëteiten. Zoals bij alle composieten (samengesteldbloemige) bestaat dat wat wij als bloem zien uit een groot aantal bloemetjes.
De vruchten zijn sikkelvormige nootjes die op krulletjes lijken (Duits: Ringelblume). Deze zaden zijn winterhard en komen in jet jaar daarop als nieuwe plantjes te voorschijn.

De lange bloeitijd duidt op een grote vegetatieve kracht. Goudsbloemen hebben een harsachtige geur wat op hun ontstekingsremmende werking duidt.

Verspreiding
Goudsbloem is inheems in Midden- en Zuid-Europa en Azië, maar hij wordt overal in de wereld in tuinen gekweekt. Verwilderd groeit de Goudsbloem op akkers en in wijngaarden. Het gaat dan om de Akkergoudsbloem (Calendula arvensis).

NaamgevingDe geslachtsnaam calendula is afgeleid van het Latijnse woord calenda, bij de Romeinen de eerste dag van de maand. In landen met een zacht winterklimaat bloeit de Goudsbloem zo wat het hele jaar door, dus ook op de eerste dag van een nieuwe maand. Officinalis duidt op de geneeskracht van de plant. Officina is het oude woord voor apotheek, apothekerslaboratorium (in oude Belgische wetteksten nog steeds zo genoemd).

Teelt en oogst
Wanneer Goudsbloemen voor het eerst in de tuin gezaaid worden, kan dit het beste in april gebeuren als de grond al een beetje opgewarmd is. Als de zaailingen circa 10 tot 15 hoog zijn, moeten zij uitgedund worden op een afstand van 25 cm. Goudsbloemen houden van een losse, humusrijke bodem en vooral een plek in de volle zon.

Gebruik

Als snijbloemen staan Goudsbloemen prachtig in de vaas.

Bij de oude Egyptenaren werd de Goudsbloem gewaardeerd vanwege haar verjongende eigenschappen. In Europa gebruikte men de plant vaak in soepen en stoofpotten of om boter en kaas te kleuren. Bekend is ook dat artsen in de Amerikaanse burgeroorlogen goudsbloemen gebruikten om ermee open wonden te behandelen.

Als medicinale plant is goudsbloem bekend als ontstekingsremmend en wondhelend. Hij is bijzonder geschikt voor de behandeling van huidproblemen, uitwendige bloedingen, kneuzingen, verstuikingen, kleine verbrandingen, schaafwonden. In combinatie met toverhazelaar kan Calendula helpen bij spataderen.Er zijn Calendulapreparaten tegen ontstekingen van het spijsverteringsstelsel, maagzweren en zweren aan de twaalfvingerige darm.

Mythologie en symboliek

Volgens een Griekse mythe veranderde de zonnegod Apollo zijn geliefde Klutia in een Goudsbloem omdat zij van een ander hield. Een andere legende vertelt over het meisje Caltha die op Apollo verliefd was, wegkwijnde in haar liefdesverdriet en in een Goudsbloem veranderde.

Volgens een andere mythe zouden goudsbloemen zijn ontstaan uit de tranen van Aphrodite die om de dood van de mooie jongeling Adonis treurde. Daardoor werd de Goudsbloem het symbool van verdriet en rouw.

De Duitse naam Totenblume duidt erop dat de Goudsbloem vroeger vaak aangeplant werd op graven. In de iconografie is de Goudsbloem symbool voor droefheid, bezorgdheid en wanhoop.

Door zijn gele of oranje kleur symboliseert de Goudsbloem ook afgunst en jalousie. Volgens de christelijke traditie is de Goudsbloem gewijd aan de Maagd Maria (Marigold).

Volksgeloof

Wanneer de bloemen na 7 uur ´s morgens nog dicht zijn, komt er regen. Door gedroogde goudsbloemblaadjes met je mee te dragen, voorkom je roddel of laat je deze verstommen. Thee van goudsbloemblaadjes zou ´s nachts helderziende dromen geven. Goudsbloemen in je tuin versterken je levenskracht.

In India speelt de Goudsbloem een belangrijke rol bij rituelen. Tempels en altaren worden met goudsbloemblaadjes versierd.
Goudsbloemen, gezaaid rond het huis, zouden mieren op een afstand houden. Dit is niet zo gek, want in goudsbloemen zit de stof pyretrine die gebruikt wordt voor insectenwerende middelen.