vrijdag 24 juli 2009

Spinazie

spinazieSpinazie (Spinacia oleracea) is een plant uit de amarantenfamilie (Amaranthaceae) die verwant is aan bijvoorbeeld andijvie en sla. Het is een snelgroeiende, éénjarige bladgroente, die al vroeg in het voorjaar beschikbaar is. Het is een oude groente die voor het eerst in Perzië geteeld werd.

Het woord spinazie is afkomstig van het Perzische woord 'Esfenaj'. Spinazie groeit over de gehele wereld met uitzondering van de tropische gebieden. Hoewel spinazie al eeuwen geteeld werd in China bereikte de plant Europa pas in de twaalfde eeuw met de komst van de Moren in Spanje. In de 16e eeuw was spinazie nog een nieuwigheid in Italië, maar wel al ingeburgerd in Engeland. Het eerste gebruik bleef beperkt tot laxeermiddel. Het laxeereffect is te danken aan het hoge oxaalzuurgehalte.

Zaadvorm

Het zaad van spinazie is rond of scherp. De scherpzadige rassen (zoals Breedblad Scherpzaad) zijn zeer snelle groeiers, maar schieten ook snel door en worden voor de vroegste teelt gebruikt. Voor de voorjaarsteelt zijn minder snel doorschietende rassen nodig, omdat anders bijna geen blad maar wel snel een bloeistengel gevormd wordt. Voor de zomerteelt worden zeer traag doorschietende rassen gebruikt.

Inhoudsstoffen

Per 100 gram vers product (gemiddelde waarden):

  • Voedingswaarde: 20 Kcal / 85 KJ
  • Water: 92,7 %
  • Eiwit: 2,5 gr
  • koolhydraten: 1,6 gr
  • Vet: 0,4 gr
  • Oxaalzuur: 800 mg
  • Caroteen: 5 mg
  • Vitamine B1: 0,1 mg
  • Vitamine B2: 0,2 mg
  • Nicotinezuur (Vitamine B3): 0,6 mg
  • Vitamine B6: 0,2 mg
  • Vitamine C: 40-150 mg
  • Vitamine E: 2,5 mg
  • IJzer: 3-4 mg
  • Kalium: 450 mg
  • Calcium: 130 mg
  • Koper: 0,1 mg
  • Magnesium: 23 mg
  • Natrium: 65 mg
  • Fosfor: 45 mg
  • Zink: 0,22 mg

IJzer en vitaminen

Spinazie staat bekend om het hoge ijzergehalte. Om de consumptie van spinazie te stimuleren is in de Verenigde Staten de bekende tekenfilmheld Popeye in het leven geroepen. Iedere keer als Popeye in nood zit blijkt er op de vreemdste momenten een blik spinazie voorhanden, waarna het conflict snel beslecht is. Spinazie bevat inderdaad meer ijzer (3-4 mg) dan veel andere groenten, maar het ijzergehalte van spinazie is lange tijd zeer sterk overschat, en nog steeds hebben veel mensen dit beeld voor ogen bij spinazie. Toen in 1937 een nieuwe analyse werd uitgevoerd door Duitse wetenschappers, bleek het ijzergehalte tien keer zo laag te zijn als werd aangenomen. Hoe dit foutje had kunnen gebeuren is niet helemaal duidelijk; een theorie is dat de resultaten van onderzoek met gedroogde spinazie op verse spinazie overdragen werden, een andere dat er een komma op de verkeerde plek gebruikt werd.

Buiten een verhoogd ijzergehalte is spinazie ook rijk aan caroteen, vitamine E en antioxidanten.

Nitrietvorming

Net als alle andere bladgroenten bevat spinazie nitraten. Het grootste gedeelte van het in het lichaam opgenomen nitraat wordt uitgescheiden. Een kleine fractie wordt door bacteriën echter omgezet in nitriet. Er zijn twee bezorgdheden met betrekking tot nitrieten in het lichaam. Enerzijds kunnen ze bij zuigelingen aanleiding geven tot een verstoord zuurstoftransport en cyanose (of blauwzucht). Anderzijds bevorderen ze de vorming van N-nitrosoverbindingen zoals nitrosaminen (bijvoorbeeld wanneer spinazie gecombineerd wordt met vis). Volgens sommige onderzoeken zouden nitrosaminen tevens kankerverwekkend zijn, maar andere onderzoeken spreken dat tegen.

De bacteriën die nitraten omzetten in nitrieten gedijen het beste in een lauwwarme omgeving. Vroeger werd vaak aangeraden om eenmaal gekookte spinazie niet meer opnieuw op te warmen, omdat in de tussenliggende tijd bij kamertemperatuur meer nitriet gevormd kan worden dan gezond is. Dit advies dateert echter uit de tijd dat koelkasten en vriezers nog geen gemeengoed waren. Met de huidige koeltechnieken kan spinazie ook thuis snel genoeg gekoeld worden, zodat zich geen grote nitrietconcentraties vormen. Het advies om spinazie niet opnieuw op te warmen is dan ook niet meer terug te vinden op de meeste spinazieverpakkingen. Met name bij zwakkere mensen, zoals kleine kinderen, zwangere vrouwen en ouden van dagen, blijft het echter raadzaam om op te passen met spinazie die niet vers is.

Geen opmerkingen: